Là nền tảng cho quá trình chuyển đổi số quốc gia, các nền tảng số đang sở hữu khối lượng lớn dữ liệu người dùng và thông tin DN. Do đó việc đảm bảo an toàn thông tin cho các nền tảng này cần được xác định là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu khi chuyển đổi số.
Chiếc “phanh” cho “siêu xe” chuyển đổi số
Có thể nhận thấy, trong các Chiến lược và Chương trình về chuyển đối số của Việt Nam thì việc sử dụng các nền tảng số được xác định là giải pháp đột phá nhằm thúc đẩy nhanh và mạnh mẽ quá trình này. Điều trên cũng đồng nghĩa với việc, hiện tại và cũng như trong tương lai, tất cả các hoạt động của chính quyền, DN và người dân đều sẽ được đưa lên không gian số.
Với tốc độ “di cư” lên thế giới số đang ngày một lớn tại Việt Nam, các nền tảng số cũng ngày càng phát sinh lượng lớn dữ liệu quan trọng như thông tin cá nhân người dùng, hoạt động kinh doanh của DN hay tài liệu nội bộ của cơ quan Nhà nước … Cũng từ đó nhu cầu bảo mật, an toàn thông tin cho các dữ liệu này đã trở thành yếu tố sống còn của các nền tảng số, bởi đây đều là “miếng mồi ngon” đối với tội phạm mạng.
Mặc dù vậy, theo đánh giá từ nhiều tổ chức chuyên về an toàn thông tin của cả trong và ngoài nước, việc đảm bảo tính bảo mật cho các nền tảng số và hệ thống số ở Việt Nam vẫn đang ở mức độ thấp, đặc biệt là trong khối các cơ quan Nhà nước. Có thể kể đến như các hệ thống công nghệ thông tin được xác định và triển khai đảm bảo an toàn theo cấp độ mới chỉ đạt 30%. Hay nhiều hệ thống thông tin chưa được kiểm tra, đánh giá an toàn thông tin trước khi đưa vào sử dụng… Chính sự chủ quan và sơ hở nói trên đã tạo điều kiện cho tội phạm mạng ngắm vào các nền tảng số ngày một gia tăng.
Theo thống kê từ Cục An toàn thông tin (Bộ TT&TT), trong 6 tháng đầu năm 2022, cơ quan này đã nhận được hơn 1.000 lượt phản ánh của người dân về các sự vụ lừa đảo trên không gian mạng, trong đó chủ yếu là giả mạo các tổ chức tài chính, ngân hàng. Không chỉ vậy, Cục còn hỗ trợ xử lý ngăn ngừa 1,5 triệu người dùng tránh truy cập vào các trang lừa đảo, vi phạm pháp luật.
Trong khi đó, theo báo cáo từ Công ty an ninh mạng Viettel Cyber Security, trong năm 2021, số lượng vụ tấn công lừa đảo trên không gian mạng đã tăng gấp 3 lần so với năm 2020, và có khoảng gần 6.000 trang web giả mạo nhằm đánh bẫy người dùng. Không chỉ gia tăng về số lượng, cách thức của các vụ tấn công mạng cũng ngày một tinh vi, có thể kể đến như tin tặc thiết kế và xây dựng các trang web tương tự như các trang web thật, sau đó gửi tin nhắn SMS cho người dùng và tạo các kịch bản hấp dẫn người dùng truy cập vào các trang giả mạo để lừa đảo chiếm đoạt tiền và tài sản của nạn nhân.
Ngoài ra cũng phải kể đến những vụ lộ dữ liệu người dùng quy mô lớn của nhiều tổ chức, DN Việt như dữ liệu khách hàng của Tổng Công ty Tân Cảng Sài Gòn bị rao bán, 2 triệu dữ liệu người dùng của ứng dụng tiền ảo ONUS bị công khai, 17GB dữ liệu về thông tin cá nhân người dùng của Zalo Chat và Zalo Pay bị rao bán…
Cần lưu ý, chính việc thiếu niềm tin vào khả năng đảm bảo an toàn thông tin của các nền tảng số đang là rào cản lớn khiến một số lượng không nhỏ người dân và DN lưỡng lự với chuyển đổi số.
Đánh giá về mức độ bảo mật của các nền tảng số tại Việt Nam, Phó Giám đốc Viettel Cyber Security Lê Quang Hà cảnh báo, đây đang là vấn đề thực sự đáng lo ngại. Chỉ tính riêng trong năm 2021, hệ thống của Viettel Cyber Security đã ghi nhận tới 35 vụ lộ và rao bán dữ liệu của các DN tại Việt Nam, đáng lưu ý những đơn vị này thuộc đầy đủ các lĩnh vực nhạy cảm như công nghệ, giáo dục, bán lẻ cho đến tài chính.
Chuyển đổi số ở Việt Nam càng được đẩy mạnh thì việc đảm bảo an toàn thông tin càng phải được tập trung hơn và xác định là ưu tiên hàng đầu. Nếu ví chuyển đổi số là “chiếc siêu xe” thì an toàn thông tin chính là “cái phanh”, “phanh” không tốt sẽ không đảm bảo an toàn cho người lái. Do đó, an toàn thông tin không tốt chính là rào cản của chuyển đổi số, ông Lê Quang Hà chia sẻ.
Khách hàng tìm hiểu giải pháp FPT.AI tại Diễn đàn Vietnam-ASIA DX Summit 2022. Ảnh: VGP
Cơ hội cho doanh nghiệp bảo mật Việt
Một cuộc khảo sát hồi cuối năm 2021 của Hiệp hội An toàn thông tin cho thấy vấn đề an toàn thông tin đang là vấn đề nghiêm túc được cộng đồng DN chú ý. Theo đó, trong 2021 đã có đến 71% số lượng DN thành lập bộ phận an toàn thông tin, tăng mạnh so với 44% của năm 2020. Xấp xỉ 60% số DN có sử dụng các dịch vụ an toàn thông tin thuê ngoài và 50% trong số này đã chi 5% trong nguồn vốn công nghệ thông tin của mình cho hoạt động an toàn thông tin.
Từ những số liệu trên có thể thấy, việc chi kinh phí cho nhu cầu an toàn thông tin của DN Việt đang có xu hướng ngày một tăng, đặc biệt khi nhu cầu chuyển đổi số diễn ra ngày càng mạnh mẽ. Động thái này cho thấy thị trường an ninh mạng của Việt Nam đang có tiềm năng rất lớn. Đây chính là cơ hội không thể tốt hơn cho các DN bảo mật trong nước nếu biết rằng ở lĩnh vực này, DN nội đang chiếm ưu thế so với DN ngoại.
Số liệu thống kê từ Bộ TT&TT cũng cho thấy, trong lĩnh vực an toàn thông tin, tỷ lệ doanh thu sản phẩm của DN Việt Nam so với sản phẩm nước ngoài tăng từ 18% (2015) lên 45% (2020) và năm 2021 đạt hơn 50%. Đáng chú ý, thị trường này đang được định giá doanh thu vào khoảng 2.300 tỷ đồng.
Nói về cơ hội cho DN trong nước, Cục trưởng Cục An toàn thông tin Nguyễn Thành Phúc cho rằng: “Việt Nam đã đặt ra mục tiêu sẽ trở thành cường quốc an toàn an ninh mạng, không chỉ là về sở hữu nguồn nhân lực chất lượng cao mà còn có thể làm ra các sản phẩm, dịch vụ an toàn thông tin để xuất khẩu ra nước ngoài. Để hoàn thành mục tiêu này, DN trong nước sẽ đóng vai trò chủ đạo”.
Bộ TT&TT đã và sẽ tiếp tục thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp để hỗ trợ DN an toàn thông tin trong nước như quảng bá, tổ chức chương trình bình chọn, diễn đàn … qua đó đã mang lại hiệu ứng tốt đối với sản phẩm, giải pháp của nhiều DN Việt đang hoạt động trong lĩnh vực này. Hiện mức đầu tư cho an toàn thông tin ở Việt Nam đang còn thấp, chỉ chiếm khoảng 5% ngân sách đầu tư cho công nghệ thông tin, trong thời gian tới, Bộ sẽ thúc đẩy con số này lên khoảng 20%.
Không chỉ dừng lại ở các cơ quan Nhà nước, các lĩnh vực quan trọng khác như ngân hàng, tài chính, y tế… sẽ được tăng cường bảo vệ hạ tầng với giải pháp đến từ DN trong nước.
Tự chủ công nghệ, sản phẩm, giải pháp, dịch vụ an toàn an ninh mạng là giải pháp căn cơ để bảo đảm an toàn an ninh mạng Việt Nam. Phát triển hệ sinh thái an toàn an ninh mạng Việt Nam chính là tiền đề phát triển nền công nghiệp an toàn an ninh mạng Việt Nam, ông Nguyễn Thành Phúc khẳng định.
"Nền tảng số là không gian diễn ra các hoạt động của cơ quan, tổ chức, DN, người dân Việt Nam trên môi trường số. Vì vậy, công tác bảo đảm an toàn thông tin mạng cho các nền tảng số phải được coi là trọng tâm, ưu tiên hàng đầu; là nhiệm vụ gắn liền, không thể tách rời được trong quá trình chuyển đổi số".